Veilig op huisbezoek

Hoe kunnen hulpverleners zich weren tegen agressieve en onveilige situaties? De Regenboog Groep krijgt een training. “Ik kom ineens in een onveilige situatie terecht, maar dan zit ik al op de bank.”

“Hebben jullie tips voor als je op huisbezoek gaat?” vraagt trainer Jeannot Schmidt. Hij kijkt de zaal rond. “Bel altijd van tevoren,” antwoordt hulpverlener Natalie. “Ik was een keer bij iemand die onze afspraak was vergeten.” Toen Natalie binnenkwam, lag er coke op tafel. De bewoner was keihard aan het schreeuwen. “Ik ben meteen weggegaan. Als ik had gebeld, had ik geweten dat ik moet een andere keer langs moest gaan.”  

“Goeie,” zegt Jeannot. “Geef iemand de ruimte om zich voor te bereiden, bijvoorbeeld door zich aan te kleden of op te ruimen.” 

De Amsterdamse Regenboog Groep geeft dakloze mensen tijdelijk een woning. De leden van het team Tijdelijk Wonen doen veel huisbezoeken en krijgen soms te maken met onveilige en uitdagende situaties. “Soms ga ik ergens naar binnen, en merk ik ineens dat ik in een onveilige situatie terecht ben gekomen. Maar dan zit ik al op de bank,” vertelt Regenboog-medewerker Rox.  

“Zeg ‘nee’ en sta open voor de mens.” 

Vandaag leren Rox en haar collega’s op een zolderkamertje in het Amsterdamse Begijnhof ze daar beter mee om kunnen gaan. “Wat maakt een situatie voor jullie onveilig? Boosheid?” vraagt trainer Jeannot. Uit de groep klinkt: “Niet meer luisteren. Stem verheffen. Spanning in hun lijf.” “Heeft die boosheid ook een functie?” vraagt Jeannot. “Jazeker,” antwoordt medewerker Suzan. “Ze willen gehoord worden, of ze willen iets van mij. Dat ik ze langer in hun tijdelijke woning laat blijven, bijvoorbeeld.”  

Twijfeltaal 

“Wat voor vragen krijgen jullie nog meer?” Medewerker Anouk geeft voorbeelden: “Mag ik voor je koken om je te bedanken? Mag ik een andere huisgenoot?” Dit soort situaties gaat de groep oefenen met een acteur. Hij speelt ’Sjon’, die tijdelijk een woning via de Regenboog Groep heeft gekregen. 

De medewerkers komen van hun stoel en vormen een halve cirkel. Erik, de trainingsacteur, neemt een andere houding aan. Hij loopt meer gebogen en zet een kruiperig stemmetje terwijl hij Regenboog-medewerker Julia benadert. “Wil je blijven eten? Ik heb speciaal vegetarisch gekookt, om je te bedanken.” Julia antwoordt aarzelend: “Dat is heel lief van je, maar dat doe ik liever niet.” “Kijk,” zegt trainer Jeannot. “Je gebruikt twijfeltaal. In de ogen van Sjon is er nu nog iets mogelijk.” Duidelijk en vriendelijk zijn is belangrijk, legt Jeannot uit: “Zeg ‘nee’ en sta open voor de mens. Toon begrip en denk mee over een alternatief.”  

Sjon kiest een volgende medewerker om op te oefenen: Natalie. Sjon: “Ik wil een andere huisgenoot. Mijn huisgenoot Hugo is druk en in de war. Ik kan niet meer met hem wonen!” Natalie fronst en legt haar armen over elkaar. “Als ik het goed begrijp, wil je een andere huisgenoot. Ik ga je meteen vertellen dat dat niet gaat gebeuren.” Ze haalt haar armen uit elkaar: “Maar ik hoor graag hoe jij je voelt. Misschien kunnen we samen een gesprek hebben voeren met Hugo?” Erik, de trainingsacteur, stapt uit de rol van Sjon en duidt het rollenspel: “Dit was effectief. Je was duidelijk, maar dat had ik ook nodig. Daarna leef je ook met me mee. Was je je ervan bewust dat je lichaamstaal veranderde? Eerste fronste je en daarna had je een meer open houding. “Nee,” zegt Nathalie, “Maar ik heb een peuter thuis, dus ik weet hoe ik duidelijk moet zijn.” 

Poepvlekken 

“Gedver! Rox, hier ligt zo’n vies matras. Net zoals wij een keer zagen op huisbezoek. Met bruine poepvlekken erop”, zegt Jelijn. De helft van de medewerkers hebben een bril op en doen een virtual reality huisbezoek. Ze moeten opschrijven wat voor risico’s er zijn. Jelijn en Rox, beiden al lang werkzaam in de hulpverlening, zijn een team. Jelijn heeft als eerste de VR-bril op. “Nu zie ik ook een joint liggen. Condooms. Goh, dat is dan wel weer veilig.”  

Jeannot vraagt iedereen de VR-brillen af te zetten. “Wat was jullie eerste gevoel over dit appartement?” 

“Rode vlag”, zegt een medewerker. “Ja”, zegt Jelijn. “Ik was hier meteen weggegaan.” Jeannot vraagt wat iedereen heeft gezien. Een vlindermes, blikken bier, naalden, een lepel en heroïne komen voorbij. “Waarom is bier een risico? Mag iemand niet drinken?” vraagt Jeannot. “Jawel,” klinkt het uit de groep. “Maar alcohol kan invloed hebben op gedrag.” Jeannot: “En die naalden, waarom zijn die een risico?”  

“Iemand kan onberekenbaar zijn,” klinkt het. “En hygiëne. Je kan je prikken aan zo’n naald!” Jeannot: “Klopt allemaal. En zo’n naald kan als wapen gebruikt worden.” “Pff,” zegt Rox. “Ik viel ineens deze situatie binnen. Net zoals bij een huisbezoek.” Dat hoopt de groep vandaag te leren: het gevoel meer voorbereid naar binnen te gaan. 

Tekst: Hannah Hamans