Kind van zijn

Voor het Mainline magazine spraken Ella Bowler en Katja Berends met fotograaf Sevilay Maria (38) en geportretteerde Lincey (26) over het project ‘Kind van’ van Stichting Open mind. In de reizende buitententoonstelling heeft Sevilay negentien mensen geportretteerd waarvan een of beide ouders psychische en/of verslavingsproblemen hebben. 

“Druggebruik en psychische problemen komen in alle lagen van de bevolking voor. Opgroeien met ouders die daarmee dealen, kan dus echt iedereen overkomen. Toch heerst er veel schaamte onder ‘kinderen van’. Dat taboe wil ik graag bespreekbaar maken,” aldus Sevilay. 

In Nederland groeit één op de vier kinderen op met een ouder met zulke problemen. Deze kinderen worden ook wel ‘Kinderen van Ouders met Psychische Problemen’ (KOPP) en ‘Kinderen van Ouders met Verslavingsproblemen’ (KOV) genoemd.  

Het ligt niet aan mij dat mijn moeder drugs gebruikt.

Lincey, geportretteerde ‘Kind van’

Van ouder op kind

Zelf is Sevilay ook een kind van ouders met psychische en verslavingsproblemen. Dat besefte ze zich eigenlijk pas echt goed toen ze aan de slag ging met dit project. Ze groeide op met gescheiden ouders. Haar vader vergokte alles en haar moeder was psychisch kwetsbaar. Het lukte haar ouders niet voor haar te zorgen en ze heeft inmiddels al lang geen contact meer met ze. ‘Het is nog steeds een groot gemis, maar zij konden mij niet geven wat ik nodig had als kind’. De relatie met Sevilays ouders beïnvloedt haar nog steeds. In de gesprekken met de geportretteerden kwam dit ook sterk naar voren. ‘Mensen zitten altijd vast aan hun verleden. Dat heb ik met de foto’s willen weergeven. De beweging staat centraal voor de samenkomst van verleden en heden en het uit de ouders’ schaduw stappen.’ 

We spreken Sevilay over de telefoon, want ze is 39 weken zwanger. Soms is ze bang om als aanstaande ouder in hetzelfde patroon als haar ouders te vervallen. Maar ze is vastberaden het met haar kind anders aan te pakken: ‘Ik ben tijdens mijn zwangerschap weer in therapie gegaan, om te werken aan bepaalde dingen waar ik nog steeds tegenaan liep.’ 

Praten helpt 

Lincey is door Sevilay gefotografeerd voor de expositie. Lincey groeide op met een moeder met een driedubbele diagnose. Haar moeder was verslaafd, had psychische klachten en was licht verstandelijk beperkt. Vanwege haar ervaringen heeft ze een stichting opgericht voor KOPP/KOV-kinderen. Dit zijn kinderen van ouders met psychische of verslavingsproblemen. Ze organiseert bijeenkomsten voor deze ‘kinderen van’ zodat zij jongeren met dezelfde ervaringen kunnen ontmoeten. “Thuis werden gevoelens bij ons vaak weggestopt, dat zit ook in de cultuur van mijn familie,” vertelt Lincey. 

“Toen ik twintig was heb ik zelf meegedaan aan KOPP/KOV-groep. Daar begon ik te praten over mijn thuissituatie met andere jongeren. Daarvoor kende ik niemand die hetzelfde mee had gemaakt,” zegt Lincey. “Dat praten heeft zo’n impact gemaakt. Ik werd er veel opener over. Later ben ik een stichting begonnen om andere jongeren ook zo’n community te kunnen geven” Die stichting, dat is ‘Stichting KOPP op Rotterdam’, die ze samen met drie andere meiden heeft. “Sommige jongeren die naar de bijeenkomsten komen, wonen nog met hun ouders, die zijn dan nog constant voor hen aan het zorgen. Zeker voor hen is het dan fijn om even naar die bijeenkomsten te komen om uit die rol te stappen en begrepen te worden.” 

“Als KOPP/KOV-kind is het zó belangrijk om erover te praten. Het is ook bewezen dat als je het alleen maar opkropt, je zelf ook een hogere kans op verslaving of psychische problemen kan hebben. Het is niet jouw schuld dat je ouder drugs gebruikt, maar ja, veel kinderen voelen zich schuldig of schamen zich. Ik moedig ze aan om hun eigen weg te gaan vinden, als je alleen maar voor je ouder gaat zorgen ga je er uiteindelijk zelf ook onderdoor’. 

Omgekeerde rollen 

Als Lincey over eigen moeder vertelt, komt naar voren hoe zwaar de zorg voor een ouder kan zijn. “Mijn moeder werd afhankelijk van drugs na mijn geboorte. Ik heb haar dus nooit echt meegemaakt zoals ze daarvoor was. Als kind was ik heel boos op haar, want waarom gebruik je drugs terwijl je kinderen hebt? Nu begrijp ik dat het een ziekte is, en dat het vooral ook met psychische problemen heel lastig is om ervan af te komen. Het heeft dus niet zozeer met mij en mijn broer te maken dat ze drugs gebruikt.” 

“Door mijn moeders licht verstandelijke beperking ben ik eigenlijk de ouder en zij het kind. Ik moet haar vaak corrigeren, dat vind ik heel lastig. Het is toch mijn moeder, maar ze gedraagt zich als een kind. Dan raak ik gefrustreerd, maar probeer ik toch empathie naar haar te hebben.” 

Tips aan gebruikende ouders 

Lincey eindigt met een bericht aan ouders: ‘Tegen ouders die drugs gebruiken zijn wil ik graag zeggen dat ze hulp moeten accepteren, dat is iets wat mijn moeder heel lastig vond. En bedenk ook hoe het voor je kinderen is, welk effect heeft jouw verslaving op je kinderen? Denk daar eerlijk over na, hoe moeilijk dat ook is. Vraag ook aan je kinderen hoe het voor hen is, begin gesprekken en stel bijvoorbeeld voor dat ze naar KOPP/KOV support-groepen gaan, die groepen zijn privé en gaan er niet voor zorgen dat je kind bij je wordt weggehaald’ want daar zijn ouders soms bang voor.  

Sevilay moet even nadenken als we vragen of ze nog tips heeft voor ouders die gebruiken en/of kampen met psychische problemen. Maar dan zegt ze ferm: “Geef nooit op. Blijf proberen om het aan te gaan met je kinderen. Het is nooit te laat. Wat ik het allerergste vind, is dat mijn ouders nooit contact hebben geprobeerd te zoeken en nooit hun verantwoordelijkheid hebben genomen.”