Fentanyl en nitazenen: zijn we er klaar voor?   

In de media gaat het over fentanyl en nitazenen. Dit maal is de paniekzaaierij niet geheel onterecht. Wat zijn fentanyl en nitazenen? Hebben ze Nederland bereikt? Zoja, wie lopen het grootste risico om deze drugs te gebruiken?  

Wat zijn fentanyl en nitazenen?  

Fentanyl en nitazenen zijn synthetische opioïden die kunstmatig geproduceerd zijn, maar op dezelfde manier werken als traditionele opiaten, zoals heroïne. Fentanyl en nitazenen zijn echter veel krachtiger, minstens 50 keer sterker dan heroïne. Hierdoor zijn ze extreem moeilijk te doseren, aangezien een microgram te veel kan leiden tot een fatale overdosis.  

Synthetische opioïden in Nederland  

Fentanyl wordt al enige tijd in de Verenigde Staten gebruikt. In de VS is een overdosis van door fentanyl doodsoorzaak nummer een voor volwassenen tussen 18 en 45 jaar oud. Sinds kort zijn synthethische opiaten in het Europese drugscircuit te vinden. Mainline en andere drugsorganisaties in Nederland ontvingen de eerste signalen van mensen die fentanylpleisters oneigenlijk gebruiken. Mensen zuigen deze uit of krabben ze af om de fentanyl te kunnen roken. Op dit moment is de drugs echter nog niet op grote schaal aangetroffen in Nederlandse drugsscenes. Wel worden er af en toe partijen fentanyl aangetroffen die vanuit Nederland doorverhandeld worden.  

Wie loopt er risico?  

In Amerika gebruikt vooral de middenklasse fentanyl en nitazenen. Ze kregen opiaten op recept en moesten vervolgens overstappen toen hun arts stopte met het voorschrijven van hun medicijn. Dit scenario is in Nederland onwaarschijnlijk. Er is zeker een risico voor mensen die hun pijnstillers in het illegale circuit verkrijgen, bijvoorbeeld op vervuiling met nitazenen. Maar het Nederlandse monitoringssysteem zal incidenten rond vergiftiging of overdosering naar verwachting snel oppikken. Het betreft hier een doelgroep die over het algemeen goed te informeren is via digitale kanalen. Bovendien is deze groep meer koopkrachtig en spelen andere factoren – dan bijvoorbeeld een lage prijs – een rol in het maken van een keuze voor een bepaald middel. Factoren in die keuze zijn eerder ook de eigen gezondheid en veiligheid. Ook jonge mensen zijn over het algemeen goed te informeren over de risico’s van synthetische opiaten en wij verwachten een zeer beperkte interesse onder jongeren naar deze middelen.  

Gemarginaliseerde groepen grootste risico  

In plaats daarvan zullen mensen die drugs gebruiken en op straat of in dak- of thuislozenopvang leven het grootste risico lopen om fentanyl en nitazenen te gebruiken. Het valt ons op dat gemarginaliseerde groepen mensen die krachtige stimulanten gebruiken, de tendens hebben sterk mee te bewegen met de beschikbaarheid en de prijs van middelen. Zo heeft Mainline onlangs onderzoek gedaan naar flakka (ook wel alpha genoemd). Mensen in onder andere West-Brabant en Zeeland die flakka/alpha gebruiken, zijn sinds het verbod op deze drug op zoek naar alternatieve middelen. Of die alternatieven onder de Opiumwet vallen of niet is geen factor in hun keuzes; de keuze voor een middel wordt veel meer gebaseerd op lage prijs, toegankelijkheid en de potentie van het middel. Onder deze groep zien we dat mensen net zo makkelijk overstappen naar een downer als naar een andere upper. Het doel van gebruik is overleven en ontsnappen aan een keiharde dagelijkse realiteit. Hoe krachtiger het middel, hoe beter dit doel wordt bereikt. Hier zien wij dus een zeer kwetsbare doelgroep die zal overstappen op synthetische opiaten als deze beschikbaar komen tegen een lage prijs. 

Dakloze migranten risicogroep 

Mainline is onder meer gespecialiseerd is in het werken met dakloze migranten. Wij zien met name arbeidsmigranten uit Oost-Europa veelvuldig instromen in de straatscene. Deze groep zal toenemen door de bezuinigingen van de overheid op voorzieningen. Ook onder hen zal een aantal mensen drugs (gaan) gebruiken. Met beperkte kennis over middelen en geen tot weinig toekomstperspectief zijn ook deze kwetsbare migranten een risicogroep als het gaat om het gebruik van synthetische opiaten. 

Zijn we klaar voor synthetische opioïden?  

Het antwoord van Mainline is “nee”.  De dakloosheid neemt de afgelopen jaren toe. De groep die risico loopt om deze middelen te gebruiken wordt enkel groter. Er zijn grove bezuinigingen op sociale voorzieningen voor daklozen ingepland. Waaronder een bezuiniging op onze organisatie. Mainline test drugssamples van de straat waardoor we goed kunnen monitoren of fentanyl en nitazenen al gebruikt worden in Nederland. De gemarginaliseerde drugsgebruiker vindt de weg naar de testservice niet, dus het is van uitermate belang dat we hun drugs blijven testen. Daarnaast geven we door middel van ons magazine, gericht voorlichting over nieuwe middelen en bereiken we mensen die op straat of in een daklozenopvang leven en drugs gebruiken. Een doelgroep die zonder ons magazine moeilijk te bereiken is. Mocht fentanyl en nitazenen beschikbaar worden in Nedeland dan is er geen magazine meer om mensen die drugs gebruiken, te informeren.  

De effecten van fentanyl en nitazenen zijn zo desastreus dat het van groot belang is dat we in Nederland waakzaam blijven en ons voorbereiden op de komst van deze synthethische opiaten. Je voorbereiden doe je niet door te bezuinigen op harm reduction.