Rapport: Alpha Quick Scan: een zoektocht naar flakka

In de afgelopen maanden voerde Mainline een Quick Scan uit naar ‘flakka’: de straatnaam voor cathinonen zoals alpha-PVP, alfa-PiHP en alpha-PHP. De Quick Scan is een zoektocht naar de oorzaken achter een lokale gezondheidscrisis en aanzienlijke maatschappelijk onrust rondom flakka. Met dit rapport hoopt Mainline bij te dragen aan structurele oplossingen voor de veelal gemarginaliseerde mensen die de diverse alpha’s gebruiken.

Achtergrond

In de periode 2022-2024 waren diverse alpha’s populair onder gemarginaliseerde mensen in onder meer West-Brabant en Zeeland. De gebruikers hadden te maken met ernstige fysieke en mentale gezondheidsproblemen, waaronder gewichtsverlies, longschade en psychoses. En de lokale gemeenschap ondervond veel overlast van mensen die alpha gebruiken.

De zoektocht

Als onderdeel van de Quick Scan – uitgevoerd in opdracht van de Nationaal Rapporteur Verslavingen – sprak Mainline met 47 mensen met gebruikservaring en 15 mensen die beroepsmatig met alpha in aanraking komen. In de interviews kwam de impact van het gebruik van alpha op de gezondheid, de kwaliteit van leven en de omgeving naar voren. We spraken over de toegang tot harm reduction en zorg, de belasting van het politieapparaat en de impact van een verbod op diverse varianten van alpha. En over oplossingsrichtingen.

Schaarste

Ons rapport beschrijft de impact van de diverse alpha’s (het middel), maar ook de kenmerken van de doelgroep die deze middelen gebruikt en de context waarin zij dat doen. Wat opviel was de psychische kwetsbaarheid van mensen en de sterke marginalisering. Schaarste speelt daarbij een belangrijke rol: er is onvoldoende laagdrempelige opvang en zorg. En mede hierdoor heeft met name ook de politie een zware taak in het oplossen van vele crisissituaties. In onze aanbevelingen roepen we dan ook op tot een investering en herwaardering van de maatschappelijke opvang.

Het verbod

De grootste ‘piek’ in het gebruik van alpha was tegen het eind van Mainline’s Quick Scan voorbij. Dit kwam mede door het verbod op een aantal varianten van alpha in 2024. De prijs van de middelen steeg hierdoor, de toegankelijkheid en kwaliteit verminderde. In ons rapport staan we uitgebreid stil bij deze ontwikkelingen op de markt. Daarbij waarschuwen we dat de structurele problemen van de mensen waar het hier om gaan geenszins zijn opgelost. De introductie van een nieuw, sterk en goedkoop middel – zoals een synthetische opiaat – kan onder deze doelgroep andermaal tot grote problemen leiden. Met dit in het achterhoofd dringen wij er in ons rapport op aan om in te zetten op structurele oplossingen: voor dakloosheid, problematisch druggebruik en psychiatrische problematiek.

Wij hopen dat dit rapport en onze aanbevelingen aan het vinden van die oplossingen bijdraagt.