De effecten
en risico's

Cocaïne onderdrukt het gevoel van honger en slaap. Door een gebrek aan (gezonde) voeding kan sterk gewichtsverlies en algehele verslapping optreden. Door vitamine- en voedingsstoffentekort kunnen klachten als kloven in de lippen, haaruitval, een bleke huid en een verlaagde weerstand tegen infecties ontstaan. Door vochttekort kan de huid slap worden. Ernstig slaapgebrek kan leiden tot desoriëntatie en algehele uitputting.

De longen worden zwaar belast door basen, het roken van cocaïne. Het inhaleren van cokedampen, verbrandingsstoffen, ammonia, hete lucht en kleine deeltjes as of metaal is schadelijk voor je longen. Langdurig basen kan leiden tot acute astma-aanvallen, longontstekingen en een hoge bloeddruk in de vaten van de longen. Het kan zelfs een klaplong veroorzaken. Door het inademen van de schadelijke stoffen ontstaat vaak een ontstekingsreactie in de longen. Dit kan leiden tot hoesten, slijm en kortademigheid.  Door de ontstekingen ontstaat littekenweefsel in de longblaasjes (longemfyseem), waardoor de uitwisseling van zuurstof en koolzuur moeilijker wordt. Hoe meer beschadigde longblaasjes, hoe minder uitwisseling, dus hoe meer benauwdheidsklachten.

Het gebruik van heroïne of methadon vergroot de kans op een longontsteking. Opiaten onderdrukken namelijk de hoestprikkel, waardoor slijm en ingeademde deeltjes meer in de longen blijven.

Een verzamelnaam voor de chronische longproblemen is Chronic Obstructive Pulmonary Disease: COPD. COPD is vaak onomkeerbaar. Maar verdere schade en verslechtering kan worden voorkomen door te stoppen met roken, drastisch te minderen of een minder schadelijke rooktechniek te kiezen. Denk hierbij bij basen aan het roken met een langere steel of op folie.

Inhalatiemedicatie en het roken van coke verdient extra aandacht.  Middelen zoals Ventolin openen de luchtwegen waardoor je minder benauwdheid ervaart. Maar meteen roken na het nemen van inhalatiemedicatie zorgt ervoor dat de schadelijke stoffen dieper in de longen kunnen doordringen. Dit vergroot op termijn de longschade en de klachten. Het is dus beter op zijn minst een half uurtje te wachten met roken na gebruik van inhalatiemedicatie.

Het gebruik van cocaïne kan extra risico’s op infectieziekten geven. Via het delen van snuifrietjes of een basepijp kunnen infectieziekten worden overgedragen, zoals herpes of Pfeiffer. Er zijn ook aanwijzingen dat er risico bestaat op overdracht van hepatitis (B of C), als je bijvoorbeeld gesprongen lippen hebt. Voor de overdracht van hepatitis B en C is maar heel weinig bloed nodig. Zo weinig dat het met het blote oog onzichtbaar is. Deel liever dus geen gebruiksattributen.

Dit probleem doet zich vooral voor bij snuivers. Door het snuiven kunnen pijnlijke ontstekingen aan het neusslijmvlies ontstaan. Hierdoor kun je bloedneuzen krijgen. Een bloedneus stoppen? Snuit eerst je neus goed. Dan vlak onder je neusbotje je neus dichtknijpen en vooroverbuigen.

Jaren coke snuiven kan het neustussenschot beschadigen. Cocaïne vreet het neusbot weg.  Spoel na het snuiven daarom de neus met lauw water. De schadelijke chemicaliën die in cocaïne zitten, krijgen dan minder kans om hun verwoestende werk te doen.

Na langdurig cokegebruik verandert soms de prikkeloverdracht in de hersenen. Dit kan leiden een ineengedoken, schuifelende manier van lopen, een strak gezicht en een priegelig handschrift. Een ander effect wordt ‘jerking & punding’ genoemd, het schijnbaar oncontroleerbare ‘trekken’ van lichaamsdelen en dwangmatig herhalen van handelingen. Waarschijnlijk hebben al deze symptomen te maken met ontregeling van dopaminehuishouding, die een belangrijke rol speelt in de motoriek en impulscontrole. Een tijd geen coke gebruiken lijkt het beste advies, zodat lichaam en geest kunnen herstellen. Na enige tijd zal de nerveuze onrust in het lichaam minder worden. De handen ‘afleiden’ door iets in de handen te nemen of te tekenen kan de onrust iets wegnemen. Om de kramp uit het lichaam te halen, kan warmte of het masseren van de spieren helpen.

Huidnecrose komt voor bij coke shotten. Cocaïne heeft een lokaal verdovende werking. Ook de doorbloeding van de huid wordt minder doordat de vaten enigszins vernauwen onder invloed van coke. De huid beschadigen bij het shotten zonder het te voelen.

Gaat het shot mis – naast de ader, onder de huid – dan is er het risico op huidnecrose. Doordat de bloedtoevoer is verstoord, krijgt het weefsel niet voldoende zuurstof en sterft af. De huid gaat rotten en wordt uiteindelijk zwart. Zoek medische hulp voor het zover is. Necrose is onomkeerbaar. Dood is dood.

Vermijd in ieder geval het shotten van coke onder de huid (subcutaan) of in de spier (intramusculair). Als je coke shot, kun je een paar korreltjes ascorbinezuur toevoegen aan de oplossing. Dit geeft een prikkelend effect. Zo kun je, ondanks de lokaal verdovende werking van coke, toch voelen waar je zit met de naald.

Cocaïne is een van de gevaarlijkste middelen voor de baby. Bij elk gebruik van cocaïne vermindert de bloedtoevoer naar de baby acuut. Ook bestaat het gevaar dat de placenta loslaat. De verminderde bloedtoevoer geeft een verhoogde kans op vroeggeboorte, groeiachterstand en hersenbeschadiging. Aangezien coke in de moedermelk komt is cokegebruik bij borstvoeding ook risicovol. De baby kan rusteloos worden en slaapproblemen of epileptische aanvallen krijgen.

Korte lontjes en lange tenen. Een uitgeput lichaam en een overprikkelde geest kunnen minder hebben. Bij langdurig gebruik is het coke-effect ook niet meer wat het ooit was. Iets waar wel op gejaagd wordt en tot frustratie leidt als het niet komt. Ook de kwaliteit van coke lijkt steeds vaker tegen te vallen. Dit ligt soms echt aan de kwaliteit, maar in veel gevallen zijn de hersenen dusdanig overprikkeld door langdurig gebruik dat men simpelweg niet meer hetzelfde effect voelt. Hier bovenop wordt het schrikcentrum in de hersenen geprikkeld door cocaïne. Allemaal factoren die dus bijdragen aan opgefokt gedrag.

Wie veel coke gebruikt, kan het gevoel krijgen dat er “beestjes” onder de huid kruipen. Dit komt doordat door de stimulerende werking van cocaïne die de lichaamstemperatuur laat stijgen. De bloedtoevoer naar de huid verhoogt en je gaat meer zweten. Die combinatie zorgt voor een reactie in de zenuwuiteinden.  Dit kan voelen als beestjes onder de huid. En soms proberen mensen de huid ook echt open te krabben om zo het ongedierte te kunnen “vangen”. Iemand ervan overtuigen dat er geen beestjes zijn heeft vaak weinig zin. Het is aan te raden ‘bij beestjes’ de nagels kort en schoon te houden. Zo spaar je de huid en voorkom je infecties.

Cocaïne wordt over het algemeen gebruikt vanwege het oppeppende en opbeurende effect op de stemming. Maar regelmatig gebruik kan leiden tot een zogenaamde chemische depressie. Daarvan is sprake bij een tekort aan dopamine en serotonine in de hersenen. De gevoelens van neerslachtigheid die dit veroorzaakt, zijn vaak aanleiding om coke te blijven gebruiken, om zo weer een goed gevoel te krijgen. Dit kan op korte termijn werken, maar uiteindelijk heeft het een averechts effect. De hersenen raken alleen maar verder uitgeput. Iemand gaat zich dus alleen maar slechter voelen in plaats van beter.

Een chemische depressie gaat vanzelf over als er geen coke meer wordt gebruikt. Maar het duurt even voordat de verstoorde dopamine- en serotoninehuishouding in de hersenen hersteld is. Na langdurig en intensief cokegebruik kunnen de hersenen een week tot een maand (of langer) nodig hebben om te herstellen. Wat niet wil zeggen dat een chemische depressie niet serieus is – het verhoogt het risico op suïcidale gedachten en suïcidepogingen. Goed rusten, gezond eten en afleiding kunnen tijdens de herstelperiode helpen. Als de depressie niet overgaat, is het verstandig een arts te raadplegen.

Denk jij aan zelfdoding? Neem 24/7 gratis en anoniem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via 0800-0113 of chat op 113.nl.

Paranoïde gedachten of achterdochtigheid: veel cokegebruikers zijn ermee bekend. Bij overmatig cokegebruik sta je namelijk continu op scherp. Coke stimuleert het sympathisch zenuwstelsel dat zorgt voor de zogenaamde “fight-flight response”. Hierdoor krijgt het gebied in de hersenen dat reageert op gevaar te veel prikkels. Het gevolg van overprikkeling is dat je sneller schrikt. Ook als er niets te schrikken valt. Dat is vreemd, en hierdoor gaan mensen onbewust zoeken naar een verklaring voor de schrik. Je kunt zo verbanden gaan leggen die er niet zijn: bijvoorbeeld dat iemand het over je heeft als hij jouw kant op kijkt.

Bij cokeparanoia kun je het best een rustige plek opzoeken zodat de schrikreactie niet te veel gestimuleerd wordt. Het gaat uiteindelijk om een gevoel van veiligheid creëren en het verminderen van prikkels. Goed eten en slapen kan ook behulpzaam zijn.

Een psychose kan op verschillende manieren ontstaan. Een cokepsychose vertoont dezelfde kenmerken als andere psychoses: last van hallucinaties en/of wanen en angst. Eigenlijk is het de overtreffende trap van “para” zijn. In een psychose kan iemand in paniek raken. Wie van coke een psychose krijgt heeft meestal al een aanleg voor psychoses. Zo iemand is extra gevoelig voor de verhoging van dopamine in de hersenen, die door cokegebruik wordt veroorzaakt. Een cokepsychose is bijna altijd een kortdurende psychose die enkele uren tot mogelijk een paar dagen duurt.

Stoppen met cokegebruik is in de meeste gevallen genoeg om de psychotische symptomen te laten verdwijnen. Als de klachten aanhouden of de gebruiker een gevaar vormt voor zichzelf en/of zijn omgeving, is het aan te raden professionele hulp te zoeken. Bij een psychose is een prikkelarme veilige omgeving prioriteit.