Het programma zal daarbij een rol hebben gespeeld. Naast enkele van Nederland’s meest vooraanstaande deskundigen op het gebied van PIED-gebruik, was de Amerikaanse auteur William Llewellyn een van de sprekers. De thema-avond trok een breed publiek, vaak in de letterlijk zin van het woord: naast bodybuilders en krachtsporters (waaronder enkele Nederlandse kampioenen), waren vertegenwoordigers van onder meer sportorganisaties, verslavingszorg, en politie aanwezig.

Kleine steekproef

Na het welkomstwoord van Harry de Jonge van Muscle Totaal, toonde Mainliner Tjeerd de Zeeuw de resultaten van een kleine steekproef onder 24 bezoekers van het seminar. Acht van hen gaven aan geen anabole steroïden (AAS) te gebruiken, terwijl 16 zeiden dat wel te doen of te hebben gedaan. Vrijwel alle deelnemers antwoordden dat er behoefte is aan meer specialisten binnen de medische en geestelijke gezondheidszorg met kennis over het gebruik van AAS. Ook waren deelnemers het er, ongeacht of zij nu wel of niet AAS gebruikten, in meerderheid over eens dat artsen geen AAS dienen voor te schrijven aan recreatieve sporters.

Personen die anabole steroïden gebruikten waren in ruime meerderheid geen voorstander van het anoniem en tegen kostprijs verstrekken van naalden en spuiten

Op twee topics verschilden personen die wel en niet AAS gebruikten opvallend van mening: personen die deze spierversterkers gebruikten waren in ruime meerderheid geen voorstander van het anoniem en tegen kostprijs verstrekken van naalden en spuiten aan personen die AAS gebruiken. Personen die geen AAS gebruikten stonden echter in meerderheid positief tegenover dit idee. Ook was er een verschil van mening ten aanzien van harm reduction activiteiten waar Mainline zich op zou kunnen richten: AAS-gebruikers noemden het testen van AAS (labonderzoek), in tegenstelling tot de niet-gebruikers, als een belangrijke activiteit.

Anabolen en harm reduction

Dr. Katinka van de Ven nam hierna het stokje over. Van de Ven is onderzoekster bij het Drug Policy Modelling Program, University of New South Wales, Australië. Zij bestudeert onder andere de handel en het gebruik van anabole steroïden (AAS) en andere prestatiebevorderende middelen, en richt zich daarbij specifiek op harm reduction. Van de Ven is oprichter van het Human Enhancement Drugs Network en is Editor-in-Chief van Performance Enhancement & Health. Het onderwerp van haar presentatie was Anabolen en harm reduction: waar kan ik (niet) terecht? Zij schetste hierin dat het gebruik van AAS in Nederland relatief weinig aandacht krijgt binnen de gezondheidszorg, en overheidsdiensten in het algemeen. Daarnaast gaf zij aan dat er een kloof bestaat tussen personen die AAS gebruiken en medewerkers in de gezondheidszorg; zo voelen medici zich dikwijls onbekwaam deze patiënten te helpen, terwijl AAS-gebruikers sceptisch staan tegenover de informatie die zij krijgen van doktoren.

Er bestaat een kloof tussen personen die AAS gebruiken en medewerkers in de gezondheidszorg

Een aantal organisaties beogen deze kloof te dichten, en AAS-gebruikers en zorgprofessionals te voorzien van op harm reduction gerichte (online) informatie; d.w.z. informatie gericht op het beperken dan wel voorkomen van schade door anabolicagebruik, zonder het gebruik zelf te veroordelen of te criminaliseren. Zo zijn er internationaal het Human Enhancement Drugs Network, en Exchange Supplies; en is er nationaal Mainline.

Anabole Steroïden in Nederland

De volgende spreker, dr. Pim de Ronde, was voor vele aanwezigen een bekend gezicht, dan wel bekende naam. De Ronde promoveerde als internist-endocrinoloog in het Rotterdamse Erasmus MC op onderzoek naar de testosteronhuishouding bij de man, waarna hij zich in het VU Medisch Centrum en het Haarlemse Spaarne Gasthuis heeft bezig gehouden met onderzoek en behandeling van mannelijk hypogonadisme. In 2010 startte hij de “anabolenpoli”, een spreekuur dat gericht is op de analyse en behandeling van de gezondheidsproblemen die gepaard gaan met het gebruik van anabole steroïden. In de afgelopen jaren werden door hem honderden (ex)gebruikers van anabole steroïden gezien en behandeld. Daarnaast heeft hij meer dan 40 wetenschappelijke publicaties op zijn naam staan.

In zijn presentatie Anabole steroïden in Nederland, karakteristieken van de gebruiker en de wijze van gebruik besprak de Ronde de ontstaansgeschiedenis van de anabolenpoli, wat de poli wel en niet doet, de kenmerken van de bezoekers, en de gezondheidsklachten die hij veelal bij hen ziet. De Ronde sloot zijn verhaal af met een aantal aanbevelingen ten aanzien van anabole steroïdengebruik. Allereerst: doe het niet! Besluit je toch te gebruiken, besef dan dat er altijd risico’s aan kleven. Wie welke bijwerkingen krijgt, is vooraf moeilijk te voorspellen, al treden sommige bijwerkingen, zoals een verstoord cholesterol, meer op dan andere.

De experimenteerdrift van steroïdengebruikers baarde De Ronde nogal eens zorgen.

Daarnaast raadde de Ronde aan eerst met training en voeding het maximale te bereiken. Ook noemde hij het stellen van realistische doelen. De experimenteerdrift (“the sky is the limit”) van steroïdengebruikers, waardoor gezondheidsrisico’s uit het oog worden verloren, baarde hem nogal eens zorgen. Ook adviseerde de Ronde een paar jaar vooruit te kijken (“er is meer in het leven”). Zo kan het voor gebruikers een onaangename verassing zijn vast te stellen dat zij onvruchtbaar zijn, op het moment dat zij kinderen willen.

Tenslotte, dienen toekomstige gebruikers te beseffen dat het gebruik van anabole steroïden een verslavende werking kan hebben, aldus de Ronde. Circa de helft van de patiënten van de anabolenpoli noemde het gebruik van deze middelen verslavend, en de andere helft kon zich voorstellen dat het voor anderen verslavend kan zijn; het gebruik van anabole steroïden blijft dan ook zelden bij één kuur.

Een ander topic dat De Ronde besprak was de opzet van de HAARLEM studie. Dit prospectieve onderzoek ging in 2016 van start, en net voor de datum van het seminar, zo meldde de Ronde, zijn de laatste metingen verricht. In de loop van dit jaar worden de uitkomsten verwacht. In de HAARLEM studie zijn 100 (mannelijke) gebruikers van anabole steroïden gevolgd terwijl zij “kuurden”.

Verschillende metingen vonden voor, tijdens, en na het gebruik van anabole steroïden plaats. Deelnemers aan de studie kochten zelf hun producten, en stelden zelf hun kuur samen; net zoals zij dit anders ook zouden doen.

De HAARLEM Studie

Diederik Smit, collega internist, deelde de baseline data van de HAARLEM studie met het publiek. Zo kuurden deelnemers aan de studie gemiddeld 13 weken, gebruikten zij gemiddeld 5 anabole steroïden, met een gemiddelde dosering van 900 mg per week, en kostte een kuur gemiddeld €400,-.

Opvallend was dat polydruggebruik onder deelnemers “normaal” was

Middelen werden vooral via-via verkregen, dus in de regel niet via het internet. Opvallend was dat polydruggebruik onder deelnemers “normaal” was: niet alleen werden buiten anabole steroïden talloze andere prestatieverbeterende middelen (zoals groeihormoon) genomen, ook het gebruik van recreatieve drugs kwam veel voor.

Om te weten wat de deelnemers in hun lijf stopten, vond labonderzoek van de gebruikte anabole steroïden plaats. In totaal werden 272 monsters van 47 merken geanalyseerd. Het onderzoek richtte zich hierbij uitsluitend op de vraag of in het product de stof zat die erin zou moeten zitten (dus niet of de dosering klopte). Hieruit bleek dat minder dan de helft van de producten daadwerkelijk de stof bevatte die op het label vermeld stond. Vaak zaten er (ook) andere middelen in. Slechts in 6% van de onderzochte producten zat niks (“slaolie”). Opvallend was dat wanneer twee potjes van hetzelfde product en hetzelfde merk getest werden, er slechts in 30% van de gevallen precies hetzelfde in beide potjes zat; wat impliceert dat het laten testen van anabole steroïden van de zwarte markt, gebruikers geen zekerheid biedt.

Willem Llewellyn

Na de kuur volgde 80% van de deelnemers met PCT (post cycle therapy), bijvoorbeeld door Clomid (clomifeen) of een andere anti-oestrogeen te nemen. Twintig steroïdengebruikers deden dit niet. Een mogelijk interessante uitkomst van de HAARLEM studie is dan ook of de hormoonhuishouding eerder herstelt wanneer deelnemers PCT doen. Wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit van PCT na anabole steroïdengebruik is er namelijk niet.

Wanneer twee potjes van hetzelfde product en hetzelfde merk getest werden zat in slechts 30% van de gevallen precies hetzelfde in beide potjes

Een van de voorwaarden voor deelname aan de HAARLEM studie was dat personen in de drie maanden voorafgaand aan hun kuur geen anabole steroïden hadden gebruikt. Een deel van de steroïdengebruikers stopt echter nooit met gebruik, en hanteert bijvoorbeeld een “blast and cruise” aanpak, waarin tussen de kuren een lage “onderhoudsdosering” genomen wordt. Dat deze personen zijn uitgesloten van deelname, kan van invloed zijn op de uitkomsten, aldus Smit. Juist bij de groep continue gebruikers worden veelal de grootste gezondheidsklachten geobserveerd.
Smit vertelde, ten slotte, dat er mogelijk een tweede “anabolenpoli” in Nederland komt. Dat zal dan zijn in Tilburg, in het ETZ ziekenhuis waar hij thans werkzaam is.

Veilig Kuren

Na een korte pauze nam William Llewellyn het woord. Llewellyn is wereldwijd bekend om het naslagwerk “Anabolics”, over het gebruik van anabole steroïden en andere prestatieverbeterende middelen. Dit boek werd voor het eerst gepubliceerd in 2000, en is sindsdien regelmatig geüpdatet, en bevindt zich thans in de 11e editie. Llewellyn wordt als expert op het gebied van prestatiebevorderende middelen veel geraadpleegd door de media, waaronder de Washington Post, Fox News en ABC TV. Hij stond ook op de cover van ESPN Magazine en was adviseur op het gebied van steroïden voor diverse documentaires, tv-series, artikelen en boeken.

In zijn presentatie Safer Cycles (“Veilig Kuren”) gaf Llewellyn 12 harm reduction adviezen om de nadelige consequenties van anabolicagebruik (“kuren”) te beperken. Het verhaal had een praktisch karakter met concrete tips als: gebruik geen, of matig, aromatase remmers (Arimidex, Femara, etc.) en stanozolol (Winstrol) vanwege het nadelige effect van deze middelen op het ‘goede’ HDL-cholesterol.

Met name producten met duurdere grondstoffen, zoals oxandrolone (Anavar), bevatten vaak niet wat zij zouden moeten bevatten.

Ook besprak hij de onbetrouwbaarheid van producten van de zwarte markt; met name producten met duurdere grondstoffen, zoals oxandrolone (Anavar), bevatten vaak niet wat zij zouden moeten bevatten. Het advies was dan ook om, indien mogelijk, producten van “underground labs” geheel te mijden en uitsluitend “pharmaceutical grade” middelen te gebruiken. 

DOWNLOADS

Verslag seminar:
Presentatie Peter Bond
Presentatie William Llewellyn
Presentatie Katinka van de Ven
Presentatie Hans Wassink
Presentatie Tjeerd de Zeeuw

Hoe goed werken ze

Na een uur was de presentatie van Llewellyn ten einde en mocht zijn Nederlandse tegenhanger, Peter Bond, het overnemen. Peter Bond is academisch opgeleid tot software-ingenieur. Als autodidact heeft hij zich echter, net als Llewellyn, ontwikkeld tot expert op het gebied van prestatiebevorderende middelen, en wetenschappelijk artikelen gepubliceerd over anabole steroïden, de moleculaire mechanismen van spiergroei en het voedingssupplement fosfatidezuur. Ook publiceerde hij boeken over, respectievelijk, anabole steroïden, en voedingssupplementen die de spiergroei bevorderen. Momenteel werkt hij aan een nieuw boek over anabole steroïden en blogt hij over diverse daaraan gerelateerde onderwerpen op zijn website PeterBond.nl.
Zoals de titel (Anabole steroïden: hoe en hoe goed werken ze?) al aangaf, behandelde Bond in zijn presentatie allereerst op fysiologisch niveau wat anabole steroïden precies doen in het lichaam, en daarna, op basis van wetenschappelijk onderzoek van onder meer Shalender Bhasin, hoe goed ze nu eigenlijk werken; met name welke toename in de opbouw van spiermassa gemeten is.

Hans Wassink had, ten slotte, de eer om de laatste presentatie van de avond te geven. Hans Wassink is vanaf 2006 voorlichter fitness van de Dopingautoriteit en webmaster van www.eigenkracht.nl. Daarvoor was hij hoofdredacteur van Hardcore bodybuildingmagazine, eindredacteur van Fit, en schreef hij voor alle bekende bodybuilding- en fitnessmagazines, zoals Hercules, Ironman Europe, Muscle Up, Sport & Fitness Magazine, Natural Body en Men’s Health. Hij publiceerde o.a. Hardcore Bodybuilding en is (co-)auteur van de serie Lijf, Sport & Middelen boeken, Eigen Kracht, en Doping: de nuchtere feiten.

Wassink’s presentatie had als thema De evolutie van bodybuilding en liep van de “godfather van bodybuilding” Eugen Sandow, eind negentiende eeuw, tot massamonster “Big Ramy”, dé exponent van het hedendaagse (“groot, groter, grootst”) professioneel bodybuilding. Wassink voorzag een toekomst waarin bodybuilders uiteindelijk met een kruiwagen het podium op worden gereden, een paar poses doen, en dan, buiten adem, de bühne weer worden afgereden. Hoe grotesk dit voorbeeld ook mag lijken, met de huidige focus op spiermassa, ten koste van gezondheid en esthetische lijnen, lijkt bodybuilding wel in die richting te bewegen, waarschuwde Wassink.

Na afloop van de presentaties was er gelegenheid voor discussie en vragen vanuit de zaal. Daarbij werd onder meer de vraag opgeworpen hoe de sprekers stonden tegenover legalisatie van anabole steroïden (bij niet medisch noodzakelijk gebruik). William Llewellyn reageerde hierop door te stellen dat cosmetische chirurgie legaal is, ondanks de risico’s die daaraan vastzitten. Aan het gebruik van anabole steroïden kleven veelal kleinere risico’s; wil je met deze middelen je uiterlijk veranderen, dan ben je echter gedwongen je toevlucht te nemen tot het illegale circuit, aldus Llewellyn. Diederik Smit bracht daar tegenin dat hij als arts de taak heeft, zoals ook vastgelegd in de Eed van Hippocrates, de gezondheid van mensen te bevorderen, en er dus niet aan wil meewerken dat gezonde personen, door bijvoorbeeld gebruik van anabole steroïden, patiënten worden.
Het aandachtige, en opvallend goed geïnformeerde, publiek had nog talloze vragen willen stellen. Door tijdgebrek was dit helaas niet mogelijk. Tekenend voor de aanwezige informatiehonger was dat William Llewellyn tot een uur na het seminar, toen de stoelen opgestapeld waren en de geluidsman zijn apparatuur had ingepakt, nog 1-op-1 vragen van individuele bezoekers stond te beantwoorden.

Hans Wassink

Peter Bond